De internationale kunstwereld werd deze week opgeschrikt door een opmerkelijke verkoop bij veilinghuis Sotheby’s, waarbij de grens tussen conceptuele kunst en pure materiële waarde opnieuw werd opgezocht. Ripley’s Believe It or Not! heeft zich onthuld als de koper van “America” (2016), het volledig functionerende toilet van 18-karaats goud, gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan. Het object ging dinsdagavond onder de hamer voor een duizelingwekkende 12,1 miljoen dollar. Terwijl de kunstmarkt in New York in de ban is van dit glimmende sanitair, toont een expositie aan de Amerikaanse westkust hoe goud en licht op een heel andere, meer etherische manier kunnen worden ingezet in de hedendaagse schilderkunst.
Een gouden boodschap voor Ripley’s
Het museumimperium maakte het nieuws zelf bekend via Instagram, nadat Sotheby’s de koper aanvankelijk slechts omschreef als een “beroemd Amerikaans merk”. Het kunstwerk, dat werd aangeboden in de “Now & Contemporary”-veiling, werd afgehamerd op 10 miljoen dollar na slechts één enkel bod. Hiermee eindigde de verkoopprijs slechts marginaal boven de smeltwaarde van het goud zelf. In een reactie liet Ripley’s weten “overspoeld te zijn door enthousiasme” en noemde het de meest waardevolle aanwinst in hun collectie.
Het bedrijf benadrukte dat ze nu de enige bekende, volledig vervaardigde editie van het sculptuur in handen hebben. Dit is een verwijzing naar de turbulente geschiedenis van het werk: een tweede exemplaar werd in 2019 gestolen tijdens een brutale inbraak in Blenheim Palace en is sindsdien spoorloos. Het nu verkochte exemplaar was ingebracht door de miljardair en kunstverzamelaar Steve Cohen, eigenaar van de New York Mets, die het in 2017 had verworven. Ripley’s onderzoekt momenteel de mogelijkheden om het toilet tentoon te stellen en overweegt zelfs of bezoekers in de toekomst gebruik mogen maken van het functionele kunstwerk. Dit zou een terugkeer betekenen naar de oorspronkelijke installatie in het Guggenheim, waar destijds meer dan 100.000 bezoekers in de rij stonden voor een moment van privacy op de gouden troon. Bij Sotheby’s zelf was het toilet strikt verboden terrein voor gebruik.
Lichtgevende vergezichten in San Francisco
Waar Cattelan goud gebruikt voor satire en provocatie, wendt de Britse kunstenaar David Brian Smith edelmetalen aan om een bijna religieuze sfeer te creëren in zijn landschappen. In zijn solotentoonstelling All around the Wrekin, momenteel te zien bij Ross + Kramer Gallery in San Francisco, combineert Smith olieverf met bladgoud en zilver. Zijn werk, dat zijn wortels heeft in de landelijke tradities van zijn geboortestreek Shropshire, transformeert het Engelse platteland tot een hallucinatoire ervaring.
Smith, opgegroeid in een agrarische omgeving, laat zich inspireren door de 19e-eeuwse Norwich School, een groep autodidactische kunstenaars uit de arbeidersklasse. Toch breekt hij met de academische tradities door zijn landschappen te filteren door een “technicolor lens”, zoals de galerie het omschrijft. De doeken tonen rollende heuvels, boerderijen en bolvormige bomen die doen denken aan de Amerikaanse regionalist Grant Wood, maar dan met een vervreemdend randje. De lucht is gevuld met wolken die ogen als paaseieren, gloeiende zonsopgangen en honderden kleine arceringspatronen, bloemen en sterren die over het doek dansen.
Nostalgie en psychedelische utopie
De titel van de expositie verwijst naar ‘The Wrekin’, een iconische heuvel in Shropshire die bekendstaat om zijn kegelvorm en populariteit onder wandelaars. Smith weet deze specifieke geografische elementen te verheffen tot iets universeels. Volgens de galerie verkennen zijn schilderijen thema’s als plaatsgebondenheid en tijd, waarbij het gebruik van goud- en zilverblad bijdraagt aan een gevoel van etheraliteit. Het resultaat is een visuele taal die nostalgie oproept, maar tegelijkertijd neigt naar een psychedelisch utopisme.
Kunstliefhebbers kunnen de werken van Smith nog tot 22 november bewonderen in San Francisco. Voor wie zich in Azië bevindt, is zijn werk ook opgenomen in de tentoonstelling Inner and Outer Worlds in het Ju Ming Museum in Taiwan, die nog loopt tot half april. Of het nu gaat om een miljoenen kostend toilet of een verstild landschap met bladgoud, de huidige kunstmarkt bewijst dat de fascinatie voor het glimmende edelmetaal onverminderd groot blijft.
