De maan is al lange tijd een object van wetenschappelijk onderzoek, waarbij haar oppervlak aanwijzingen biedt over de geologische en evolutionaire geschiedenis. De donkere, vlakke gebieden die bekendstaan als de maanmaria, zijn gevuld met gestolde lava en werden gevormd door sterke compressie miljarden jaren geleden. Tot nu toe werd aangenomen dat deze gebieden sindsdien inactief zijn gebleven. Een nieuwe studie suggereert echter dat er nog steeds geologische activiteit onder het maanoppervlak plaatsvindt.
Wetenschappers van het Smithsonian Institution en de Universiteit van Maryland hebben bewijs gevonden dat kleine ruggen aan de verre zijde van de maan veel jonger zijn dan eerder onderzochte formaties aan de zichtbare zijde. Hun bevindingen, gepubliceerd in The Planetary Science Journal op 21 januari 2025, werpen nieuw licht op de lang bestaande aanname dat de maan al miljarden jaren geologisch stil is.
“Veel wetenschappers gaan ervan uit dat de meeste geologische bewegingen op de maan zo’n tweeënhalf tot drie miljard jaar geleden hebben plaatsgevonden,” zegt Jaclyn Clark, onderzoeksassistent aan de afdeling Geologie van de Universiteit van Maryland. “Maar onze bevindingen laten zien dat deze tektonische structuren recent nog actief waren, in de laatste miljard jaar, en mogelijk nog steeds in beweging zijn. De kleine ruggen in de maanmaria lijken de afgelopen 200 miljoen jaar te zijn gevormd, wat relatief recent is op de geologische tijdschaal van de maan.”
De onderzoekers maakten gebruik van geavanceerde kaart- en modelleertechnieken om 266 tot nu toe onbekende kleine ruggen aan de verre zijde van de maan te identificeren. Deze structuren bevinden zich meestal in clusters van 10 tot 40 binnen vulkanische gebieden die ongeveer 3,2 tot 3,6 miljard jaar geleden ontstonden. Uit hun analyse blijkt dat deze ruggen zich hebben gevormd in smalle zones met onderliggende zwakke plekken in de maankorst. Om de leeftijd van deze structuren te bepalen, hanteerden de wetenschappers een methode die bekendstaat als kraterdatering, waarbij het aantal inslagkraters wordt gebruikt om de ouderdom van een oppervlak te schatten.
“In principe geldt: hoe meer kraters een oppervlak heeft, hoe ouder het is, omdat het langer blootgesteld is aan inslagen,” legt Clark uit. “Toen we de kraters rond deze kleine ruggen telden en ontdekten dat sommige ruggen door bestaande inslagkraters snijden, concludeerden we dat deze formaties de afgelopen 160 miljoen jaar tektonisch actief zijn geweest.”
De studie laat ook zien dat de ruggen aan de verre zijde van de maan structureel vergelijkbaar zijn met die aan de zichtbare zijde, wat erop wijst dat ze waarschijnlijk door dezelfde krachten zijn gevormd. Deze krachten omvatten waarschijnlijk de langzame inkrimping van de maan en veranderingen in haar baan om de aarde. Al in de jaren ’70 detecteerden de Apollo-missies ondiepe maanbevingen, en de recente bevindingen suggereren dat deze nieuwe ontdekte structuren mogelijk verband houden met soortgelijke seismische activiteit. Dit inzicht kan cruciaal zijn voor de planning van toekomstige maanmissies.
“We hopen dat toekomstige maanmissies uitgerust worden met instrumenten zoals grondradar, zodat onderzoekers beter inzicht krijgen in de structuren onder het maanoppervlak,” zegt Clark. “Het besef dat de maan nog steeds geologisch dynamisch is, heeft concrete gevolgen voor waar we onze astronauten, apparatuur en infrastructuur op de maan willen plaatsen.”
