Vanaf het moment dat je de tentoonstelling Ruth Asawa: Retrospective binnenstapt in het San Francisco Museum of Modern Art (SFMOMA), wordt duidelijk dat Ruth Asawa geen onderscheid maakte tussen kunst en leven. Voor haar was creativiteit geen afzonderlijke bezigheid, maar een constante manier van zijn. Overal vond zij inspiratie – elk moment en elke plek bood ruimte voor verwondering en schepping.
De lijnen die voor Asawa van belang waren, bevrijdde zij van het papier door ze om te zetten in draadsculpturen. Deze werken noemde zij zelf “vormen binnen vormen” en beschreef haar proces als “tekenen in de ruimte”. Het zijn juist deze draadwerken die het hart vormen van de tentoonstelling, waarin meer dan 300 stukken worden gepresenteerd.
De draadsculpturen zijn abstract maar spreken tot de verbeelding. Ze doen denken aan bloemen, lantaarns, zaaddozen, vogels, sprookjesfiguren, sierlijke jurken van chiffon, kerstversieringen en vredige zeemonsters. Van een afstand lijken sommige werken met hun ‘open vormen’, afhangende bloemblaadjes, ‘oren’ en ‘staarten’ omrand met een fijn kant van wimpers. Maar wie dichterbij kijkt, ontdekt dat die randen bestaan uit lussen die elegant terugkrullen. De schaduwen die deze sculpturen op de muur werpen zijn net zo intrigerend als de objecten zelf.
Asawa werkte met een ongelooflijke hoeveelheid lijnen, lussen en lagen – in draad, inkt en verf. Ondanks de complexiteit van haar werk, voelen haar lijnen licht, vloeiend en vaak vreugdevol aan. Dit is goed te zien in een reeks bloemenillustraties die zij maakte als bedankje voor vrienden die haar boeketten stuurden. De zoektocht naar het begin- en eindpunt van elke lijn is op zichzelf al een ervaring.
Hoewel Asawa wereldwijd bekendheid verwierf met haar draadsculpturen, heeft zij in de Bay Area ook een blijvende indruk achtergelaten met haar publieke kunstwerken en haar betrokkenheid bij kunsteducatie. De Ruth Asawa San Francisco School of the Arts draagt haar naam, net als een aantal prominente kunstinstallaties in de stad, waaronder Andrea op Ghirardelli Square, de San Francisco Fountain op Union Square, de Garden of Remembrance aan de San Francisco State University, Aurora aan de Embarcadero en het Japanese American Internment Memorial in San Jose.
Toch is het retrospectief meer dan een opsomming van haar bekendste werken. Het laat de volle breedte en diepte van haar oeuvre zien, van vroege tekeningen tot monumentale projecten. Wat deze tentoonstelling zo bijzonder maakt, is hoe zij Asawa’s kunst verbindt met haar manier van leven – een manier waarop kijken, doen en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Op twintigjarige leeftijd schreef Asawa op een examen aan het Black Mountain College in North Carolina: “Hoe men kijkt, bepaalt wat men doet; hoe men doet, bepaalt wie men is.” Deze gedachte vormt de kern van de tentoonstelling. Dankzij de samenwerking tussen SFMOMA, het Museum of Modern Art (MoMA) in New York, Asawa’s familie en Ruth Asawa Lanier, Inc., komt haar levensvisie prachtig tot uiting. De curatoren Janet Bishop en Cara Manes hebben een overzicht samengesteld dat laat zien hoe Asawa’s levenshouding haar kunst mogelijk maakte – en hoe haar kunst ons nog altijd inspireert.
